Aan het einde van de 15e eeuw werd Europa overvallen door syfilis, een ziekte met schrikwekkende symptomen en gevreesde geneeswijzen. Door de seksuele overdracht werd de ziekte al snel gestigmatiseerd, waardoor de historische impact op de lokale bevolking lastig te achterhalen is. Onderzoek naar opgegraven skeletten kan een nog onbekend perspectief bieden op syfilispatiënten uit de late middeleeuwen en vroegmoderne tijd.

Als deze infectie niet wordt genezen, kunnen de botten permanent worden aangetast en vervormd. Hierdoor kunnen opgegraven skeletten een waardevolle informatiebron zijn voor archeologen.

In deze lezing vertelt promovenda Lotte Nagelhout over haar onderzoek naar syfilis, waarvoor ze honderden laatmiddeleeuwse en vroegmoderne skeletten uit Nederland analyseert op ziektesporen. De skeletten zijn eerder opgegraven bij verschillende historische gasthuizen, waar syfilispatiënten werden verzorgd. In een wanhopige poging de snelle verspreiding van syfilis in te perken, probeerden middeleeuwse medici een behandeling met het giftige zware metaal kwik, waarbij je je kunt afvragen of de herhaalde blootstelling aan hoge dosissen kwik niet schadelijker was dan de infectie zelf. Door een combinatie van nieuwe technieken kunnen we meer inzicht krijgen in hoe vaak syfilis daadwerkelijk voorkwam en wat de impact van deze complexe ziekte en haar behandelmethode was op de vroegere bevolking van Nederland.

Over Lotte Nagelhout
Lotte Nagelhout is een promovendus aan de Faculteit der Archeologie aan de Universiteit Leiden. Tijdens haar studie heeft ze zich gespecialiseerd in de osteoarcheologie; onderzoek aan archeologisch menselijk skeletmateriaal. Eerder onderzoek voor haar Research Master Archeologie aan de Universiteit Leiden leverde nieuwe inzichten op over laatmiddeleeuwse syfilis in het Sint Geertruidengasthuis in Kampen.